Schwiizertütschi Sprichwöter

      Maa und Frau

E Frau lachet, wenn si cha,

Sibe Mol abgschlage

und cholderet, wenn sie will.

isch erscht rächt zuegseit.

*

*

De Stier hebt me bin Hörnere

Jüppen und Hose decke mängi Mose.

de Maa bin Worte

*

und s Wiib bi der Jüppe.

Chatzeliebi fangt mit Schnorre aa

*

und hört mir Chratze uuf.

Hose hilft Hose

*

und Rock hilft Rock.

Amene Wiib und anere Müli

*

isch alliwil öppis s verbessere.

Zwei Wüeschti chönne enand au gfalle.

*

*

Ledigi Hut schreit überlut.

Ohni Wii und Brot isch d Liebi tood.

*

*

Besser e Halbi gsoffe

D Nacht, d Liebe und de Wii

und vom Wiiberfolch eweg gloffe.

gänd verchert Gedanke ii.

*

*

Wer uf Hürat gaht, weiss, was er will,

S Hürate glicht amene Tuubehus;

aber nöd, was es isch.

Die wo dinne sind, möchted wieder uus.

*

*

S Wiibe und s Boue

Jungi Wiiber und alti Hüüser

hätt schö mänge groue.

gäbe z schaffe.

*

*

Bime böse Nachbar und binere böse

Hürat über de Mischt,

Frau sell me nöt säge: "Gott straf

so weisch, wer sie isch.

mi", me isch scho gstraft gnueg.

*

*

Wer e hübschi Frau hüratet,

E schöni Frau isch liecht überzchoo,

hätt guet Nächt und bös Tääg.

aber schwer z bhalte.

*

*

Die erscht Hürat isch en Ee,

Wer si Wiib schloot,

die ander isch e Wee,

macht ere drei Fiirtig

die dritt isch gar nüt meh.

und hät drei Fäschttäg.

*

*

E Frau isch erscht wirtschafli, wenn sie verruckt isch, Dänn frisst si nüd und chrampfed z leid.

Me sett kei Frau nee,

wämmer nöd zwoo cha erhalte.

Schöön und wüescht

Wänn s uf d Grössi achiem

Chlini Ross blibe lang Füli.

so würd e Chue en Haas erlaufe.

*

*

Was nützt es schöns Huen,

Di chlyne Lüt het Gott erschaffe,

wäns keini Eier leit.

di grosse Bängel wachse im Wald.

*

*

Rächt wüescht isch au schön.

Roti Haar - Galgewaar.

*

*

Und wüescht isch au schön,

Chlini Beieli stäched au.

wänn s Mode isch.

*

Huus und Härd

E Frau isch niene hübscher

Es lyt eine niene besser

als deheime.

als i sym Bett.

*

*

E Frau ooni Chind

Lüüs und Chind grooten alli Jahr.

isch wien e Chue ooni Schälle.

*

*

Ei Chind - kei Chind,

Chind erzühe isch au gwerchet.

zwei Chind - Spilchind,

*

drü Chind - vil Chind.

D Eltere erziend Chind

*

und Nachbere verhüratet s.

En unprüglete Bueb

*

isch en ungsalzi Suppe.

Me mues Goofe

*

vergumpe loo.

Was zwänzg Jahr e Chälbli isch,

*

git kei Chue mee.

Es Chinderhändli und en Söitroog

*

mues immer voll sy.

Was nit Schiter git, git Stöck.

*

Jung und alt

Alt Lüüt gseend am beschte i d Wyti.

Die alte Chüe schläcked au gern Salz.

*

*

Je elter de Bock,

S Alter isch au e Chranked.

deschto herter sind d Horn.

*

*

Wenn di Alte Narre si,

Es alts Wiib wo tanzt

so si di Junge nid gschüd.

macht viel Staub.

*

*

Alli Joor e Chääs

E Geiss und es Ching

git nid vil Chääs,

chranket und gsundet gschwing.

aber alli Jahr es Ching

*

git glii vil Ching.

Vil Ching, vil Vaterunser.

*

*

En junge Maa cha nüünmol z Grund goo

E Chinderhand isch bald gfüllt.

und doch wider zweg chu.

*

Vo Spys, Trank und Unterhaltig

Wo Suuffen en Eer ischt,

De Wii macht Manne zu Böcke

ischt Chotze kei Schand.

und Wiiber zu Geisse.

*

*

Es gönd vil Rede

Me cha der Löffel liecht us der Hand gää,

in e fuedrig Fass.

wenn me gnue gässe het.

*

*

De Buuch frogt nid,

Gross Möcke - feiss Vögel.

wie vil s gschlage het.

*

*

Di gschwinde Mööli sind di beschte.

I der Not git s kei hert Brood.

*

*

Es isch besser e Luus im Chrut

Besser en Darm im Lyb versprängt,

als gar kei Fleisch.

as em Wirt en Batze gschänkt.

*

*

Iss und vergiss.

Churzi Rede und langi Brootwürscht,

*

so hend s d Lüüt gern.

D Ross schlönd enand nu bim leeere Baare.

*

*

Nienebrood isch bös Brot.

Es isch nüd besser as öppis Guets.

*

*

Hani ggässe, so wird i fuul,

Guet gsässe isch halb ggässe.

han i nüüt, so hänk i s Muul.

*

*

Me mues de Hünden iri Hotzig

Wer nit chan Gspass verstan,

und de Puren iri Chilbi loo.

soll nit zu Lüten gan.

*

*

Der Muni isch guet abzloo,

Wenn d Souu gnueg hätt,

aber böös aazbinde.

gheit si der Chübel um.

*

Arm und rych, Gäld und Guet

Ander Lüt Chüe

Nu was mer erhuuset bringt Eer,

händ allewil e grösser Uter.

s Ererbt isch nid wyt her.

*

*

Es isch nüt besser z haa as d Schulde,

Wo alli Völli isch, cha me scho huuse.

je weniger as me ne z frässe git,

*

umso grösser wärde si.

Wo Gäld ischt, ischt de Tüüfel,

*

wo kei ischt, ischt er topplet.

Gäld isch e gueti Waar:

*

si goot Summer und Winter.

So gaat s uf dere Wält:

*

der eint hät der Seckel

S Gäld macht de Märt, nid Lüt.

und der ander s Gält.

*

*

I läär Schüüre chunt kei Muus.

Bim Verchaufe leert me chaufe.

*

*

Stirbt eine rych,

Me sell s gäng mit dene Schaafe ha,

so isch s e grossi Lych;

wo Wulle hei.

stirbt eine arm,

*

so isch s e Lych,

Rychi Meitschi und armi Lüt Chäs

das Gott erbarm.

sy gly ryf.

*

*

Am Arme stärbe Geisse

Wers het und vermag, de hät ein Hund,

und de Ryche d Chind.

der ander cha selber bälle.

*

*

Es isch besser güden nd spare,

Wer vil gäschtlet, het bald usgässe.

als gäng z chessle und z chare.

*

*

En schüüche Hung wird nit feiss.

Ängi Chuchi, wyte Spycher

*

macht di chlyne Puure rycher.

Es git keis Herrehuus,

*

wo nit z Grund geit.

Wo gnueg isch, darf e Sou güüde,

*

*

Wer zum Esel geboore ischt,

Drüümal umzoge isch eimal abbrännt.

chunt nid ufs Ross.

*

*

Wenn me d Narre z Märet schickt,

Wänn Dräck zu Mischt wird,

so löse d Chrämer Gäld.

will er gfaare si.

*

Schaffe und Fuulänze

Was me z aabed em Vieri tuet,

Im Bett spart me nüüt as d Schue.

chuunt eim z nacht am Nüüni z guet.

*

*

Nume nit sprängt,

I Gotts Name aagfange,

aber gäng hü.

so goot s i Gotts Name uus.

*

*

Butzen und Fäge git kei Brood is Huus.

Me müess gäng e chlei han

*

und gäng e chlei tan.

Wer si nid cha schicke,

*

het au nit z bicke.

Es Meitli wo jätet isch besser

*

weder eis wo bätet.

E Chatz mit Händsche fangt kei Muus.

*

*

Fremd Broot macht Bagge root.

Was me nid erlfüge cha, ach me erhinke.

*

*

So lang me um d Schür lauft,

Der Heti und der Wetti

mues me nöd trösche.

hend nie nüt gha.

*

*

Der Fulänz und der Liederli

Der Hansheiri Früegnueg

sind bedi glichi Brüederli.

und der Hansheiri Guetgnueg

*

sind zwee Brüeder gsii.

Je füüler d Lüüt, deschto besser s Glück

*

*

Fuul Lüüt hend all Fiirtig.

Uf vil Fiirtig chunt e fuule Werchtig.

*

*

So goot s uf der Welt

Wer an Galge ghört,

Wem s Glück will,

versuuft nid.

dem chalberet de Mälchstuel.

*

*

Wer  d Geissle hät, dä chlöpft.

Je schlimmer d Sou,

*

deschto besser d Eichle.

Wenns nid will, so tagets nid,

*

und wenn men alli Läde uuftuet.

Wo s ebe goot, isch guet Furmaa sy.

*

*

Mach e Fuuscht,

S Unglück bindet de Lüüt d Chöfp zäme.

wenn kei Hand hescht !

*

*

Haar und Schade wachsen alli Tag.

Was sich zweielet, das drittlet sich.

*

*

Umesuscht ischt der Tod,

So lang dr Baum blüet,

aber er choscht Lüüt.

chan er au Frucht trääge.

*

*

D Zyt bringt Rose - aber zerscht Chnöpf.

We me blanget, so wäärts lang.

*

*

Wenn me d Wäschpi stüpft, so surre si.

Wenn me de Charre nit cha bhebe,

*

mues men e faare loo.

Es flüügt keis Vögeli so hoch,

*

es chunt wieder abe.

Ma ch de Hünd s Bälle nid verbüte.

*

*

Wo Niss sind, het s Lüss.

*

Vo Mänsche

We me nit ischt wie ander Lüüt,

Wenn es paar binenangere sy,

so geits s eim nit wie ander Lüt.

mues eine de Chratte trääge.

*

*

Es isch besser e Hampfele Gunscht

En ständige Lächler

as e Chratte Grächtigkeit.

isch under em Bruschttuech nid suuber.

*

*

Änet am Bach sind au Lüt.

Me mues d Lüüt lo säge

*

und Chüe lo trääge, so git s Chalber.

S isch ein e schlächte Bättler,

*

wen er nit vermaa es Huus überhupfe.

Wer eim nit trout,

*

dem isch ou nit z troue.

Schwiizerrat chunt no der Tat.

*

*

Es cha kei Geiss elei stoose.

Wenn zwöi mitenangere prozediere,

*

goot eis im Hemli und s angere blutt.

No em Brichte tuet me richte.

*

*

Am Raatsuter sugunt vili Chalber.

Wenn e Chue nid will suuffe,

*

so mues me si nume in Gmeindroot tue,

Wenn d Herre vom Roothuus chöme,

si leert s de scho.

so fallt jedem e guete Root y.

*

*

Es ischt kei Ämtli,

Es isch kei Schlacht so gross,

es het au e Schlämpli.

das nid e paar übrig blybed.

*

*

Es isch besser mit de Buure umzgoo,

Wenn men e Buur bittet,

wenn si briegge,

so wirt em der Buuch gross.

als wenn si juuchze.

*

*

E Buur und en Pfarer wüssed mee

Sächs Handwerker, sibe Schäde.

als en Buur elei.

*

*

Bhüet is Gott vor tüürer Zyt,

D Müller und Becke stäled nid:

vor Murer und vor Zimmerlüüt.

me bringt ne s.

*

*

En Avikat

Müller und Beck göö über Seck.

frisst es Ross vor em Morgenässe.

*

*

Vil Chöch versalze de Brei:

S isch eine en schlächte Schütz,

kein Dokter isch besser als drei.

wänn er kei Uusred weiss.

*

*

Wär si uf s Erbe verloot,

Wänn eine vil Schwäger het,

chnunt s früe und z spoot.

so chan er no Götti werde.

*

*

Schwigeri und Schweie

Wänn d Chatz tauft ischt,

sind chrummi Schalmeie.

so will en jedere Götti sy.

*

*

Di nünt Huut ghört au no zur Zibäle.

Gyt macht Fründ wyt.

*

*

Je chürzer Rächnig,

Götti oder Gotte sy, isch e kurze Eer,

je lenger d Fründschaft.

aber e länge Choschte.

*

*

Drei Tag Fisch und Gascht,

S gäb mänge es Oug drum,

hebed s au, so stinked s fascht.

der anger gsääch nüüt.

Wysheite

S wäär mängmol besser,

Wer kein Chopf hät, hät Füess.

me würd ufs Muul sitzte

*

as uf de Hinder.

Je wiiter s Määrli flügt,

*

je mächtiger das s lügt.

Wär nüüt seit,

*

hät glii gmeint.

Vom Ghööresäge leert me lüüge.

*

*

Meine und nüt wüsse

D Woret isch  nid gschägget.

hät scho mänge bschisse.

*

*

Wer nütz gwönnt und nütz vertuet,

Me verschnäfpt si mit nüüt me

ischt nenazue guet.

als mit em Muul.

*

*

Groosses Füür löscht chlyses.

Niemer isch so demutsvoll,

*

we me ne lobt, so tuet s em wool.

Me weiss wool was men ischt,

*

abe nid was me würd.

S git dreierlei Rächt:

*

Rächt, Urächt, und wie me s macht,

Me sell nöd flüüge,

isch au Rächt.

eh me Fädere hät.

*

Allerlei

En alte Fuerme het immer Fröid,

Wie der Chram, so d Chrääze.

wenn s chlepft.

*

*

S Chrüz macht Chrischte.

Es alts Huus ischt d Rauch gwonet.

*

*

Wer Eier will, mues d Hüehner lo gagge.

Wäge enere Tanne hasst me kein Wald.

*

*

We me s Chrut kennt,

Wer dr Tüüfel iiglade het,

grabt me nid na der Würze.

mues em Werch gee.

*

*

Me mues s Färli aluege

Wänn der Tüüfel alt ischt,

und nit der Troog.

so will er Waldbrueder werde.

*

*

Der schlimmscht Charre

Wän mer z lang fiilet,

macht s gröscht Chnarre.

so blibt zletscht nüt me as der Dräck.

*

*

Es isch scho mänge

Eme junge Ryter wachse mängisch

mit Verstand über d Witz use gheit.

im Alter d Füess uf e Boden abe.

*

*

S traumt de Naree nüüt Gschiids.

Jede het si Spore,

*

und wär s nid glaubt, het zwee.

Zur rächte Zyt e Narr sy

*

isch au e Kunscht.

S ischt en wunderliche Striit,

*

wenn en Esel der ander riit.

Der Loser a der Tür

*

verstoot alls hinderfür.

Me mues d Lüt lo rede,

*

d Gäns chönnee s nid.

S bäted nid all, wo d Händ ufhebed.

*

*

Ischt me de Lüüten im Muul,

Tüür gää isch kei Sünd,

so ischt men e bald under de Füess.

aber übel mässe.

*

*

Es isch nid guet stäle,

Von andere Lüüt Läder

wenn de Wirt sälber en Schölm ischt.

isch guet Rieme schyde.

*

*

Dää, wo der Sack uufhet,

Was der Bock von im selber weiss,

und dää, wo dri tuet,

das meint er vo der Geiss.

si beed glich Schelme.

*

*

Wer nid well, dem esch böös z hälfe.

Wenn me d Stäge wüscht,

*

so foot men oben aa.

Mitgloffe -

*

mitgsoffe -

Döre isch döre.

mitgstole -

mitghänkt.

*